Μνήμη Βασίλη Αν. Σταμούλη (1911-1944)
Στις 14 Μαΐου
1936 σφοδρή χαλαζόπτωση έπληξε χωριά της περιφέρειας Ιωαννίνων και Ζίτσας
(Σταυράκι, Σαντοβίτσα, Ζίτσα, Καρίτσα, Πρωτόπαππα και Λιγοψά) και επέφερε ανυπολόγιστη
ζημιά στη γεωργική παραγωγή. Στη Ζίτσα ειδικότερα, που αιχμή της παραγωγικής της
δραστηριότητας είναι η αμπελοκαλλιέργεια, η καταστροφή των σταφυλιών υπήρξε
σχεδόν ολοκληρωτική. Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση η αντίδραση των Ζιτσαίων, όπως
άλλωστε ήταν αναμενόμενο, υπήρξε άμεση. Συγκεκριμένα, την επαύριο της
θεομηνίας, 15-5-1936, συγκεντρώθηκαν στο καφενείο του Β. Κατσουλίδη και
αποφάσισαν ομόφωνα τη διαμόρφωση του διεκδικητικού πλαισίου και την εκλογή
επιτροπής για την υλοποίησή του. Το κείμενο της απόφασης δημοσιεύτηκε το
πρώτον στην εφημερίδα των Ιωαννίνων Ελευθερία[1] και αρκετές ημέρες αργότερα
αναδημοσιεύτηκε στις στήλες της εφημερίδας Ηπειρωτικόν
Μέλλον[2], εκδιδομένης στην
Αθήνα και αφορώσας γενικότερα τον Ηπειρωτικό χώρο, από όπου και το παραθέτουμε
αυτούσιο, χωρίς καμία από την πλευρά μας διορθωτική παρέμβαση:
ΨΗΦΙΣΜΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΖΙΤΣΗΣ ΔΙΑ ΤΟΥΣ ΧΑΛΑΖΟΠΛΗΚΤΟΥΣ
Ἐν Ζίτσῃ σήμερον τὴν 15ην τοῦ μηνὸς Μαΐου
τοῦ 1936 ἔτους ἐν τῇ αἰθούσῃ τῆς λέσχης τοῦ Βασιλείου Κατσουλίδου οἱ ὑπογεγραμμένοι
κάτοικοι τῆς Κοινότητος Ζίτσης κατόπιν τῆς ἀφαντάστου συμφορᾶς, ἥτις τοὺς
ἔπληξεν ἐκ τῆς καταπεσούσης χθὲς χαλάζης πυκνότητος, μεγέθους καὶ διαρκείας
πρωτοφανοῦς, συνελθόντες αὐθορμήτως καὶ σκεφθέντες κατά τινα τρόπον θὰ δυνηθῶσι
νὰ ἀντεπεξέλθωσιν εἰς τὰς ἀνάγκας των καὶ νὰ ἐξοικονομήσωσιν τὸν ἐπιούσιον
ἄρτον τὸν ὁποῖον ἀφεύκτως θὰ στερηθῶσι κατὰ τὸ τρέχον ἔτος ἀποφασίζουσιν
ὁμοφώνως:
1) Νὰ ἔλθῃ ἀμέσως ἀρωγὸν τὸ Κράτος ἐνισχύον
καὶ προστατεῦον διὰ παντὸς μέσου τοὺς πληγέντας διὰ τῶν ἑξῆς μέσων:
α) Διὰ τῆς ἀμέσου ἀναστολῆς πάσης φύσεως
ὀφειλῆς.
β) Διὰ ἀμέσου ἀποστολῆς εἰδικῆς ἐπιτροπῆς
πρὸς ἐξέτασιν καὶ ἐκτίμησιν τῆς γενομένης ζημίας, ἵνα ἐπὶ τῇ βάσει
ἐξηκριβωμένων καὶ θετικῶν πληροφοριῶν ρυθμισθῇ τὸ ζήτημα τῆς ἐνισχύσεως τῶν
παθόντων.
γ) Διὰ τῆς ταχείας ἀποστολῆς καὶ διανομῆς
δωρεὰν ἀραβοσίτου εἰς τὰς χαλαζοπλήκτους οἰκογενείας καὶ ἐν γένει νὰ ληφθῇ
πᾶσα πρόνοια τόσον διὰ τὴν συντήρησιν τῶν χαλαζοπλήκτων ὅσον καὶ διὰ τὴν
προστασίαν αὐτῶν εἰς τὸ ζήτημα τῆς νέας καλλιεργείας πρὸς σπορὰν καὶ τὴν
ἀμπελοκαλλιέργειαν. Πρὸς πραγματοποίησιν τῶν ἀνωτέρω ἐκλέγεται ἐπιτροπὴ ἐν
Ζίτσῃ ἀπὸ τοὺς κ. κ. Μιχαὴλ Μπότσιον, Ἐμανουὴλ Μίσιον, Χρ. Ζέρβαν, Σταῦρον
Πρωτόπαππαν, Ἀριστείδην Δέτσικαν, Βασίλειον Μπακάλην, Μιχαὴλ Κοντογιάννην,
Χρῆστον Λεοντίδην, Γεώργιον Γύραν, ἐν Ιωαννίνοις ἀπὸ τοὺς Στέφανον Μπότσιον,
Δημήτριον Λιάσκον, Ἀριστοφάνην Μέγαν, ἐν Ἀθήναις δὲ ἀπὸ τοὺς Μιχαὴλ Γκούμαν,
Δημήτριον Πρασίδην καὶ Χρῆστον Ζέρβαν.
Ἡ ἐν Ζίτσῃ ἐπιτροπὴ ὑποχρεοῦται νὰ ἔλθῃ εἰς
ἐπικοινωνίαν μετὰ τῶν πέριξ χαλαζοπλήκτων Κοινοτήτων πρὸς συντονισμὸν τῶν
ἐνεργειῶν της καὶ ἐπιτυχίαν τῆς ἀνατεθείσης αὐτῇ ἐντολῆς ἐνημεροῦσα τοὺς
ἐντολεῖς της καλουμένης [sic] εἰς Γενικὴν συνέλευσιν ὅσον τὸ δυνατὸν
συντομώτερον.
Τὸ παρὸν ψήφισμα ὑποχρεοῦται ἡ ἐνταῦθα
Ἐπιτροπὴ νὰ ἐπιδόσῃ εἰς τὸν Πρόεδρον τῆς Κυβερνήσεως, Γενικὴν Διοίκησιν
Ἠπείρου, ἁρμοδίους Ὑπουργούς, Ἀρχηγοὺς Κομμάτων, βουλευτὰς Ἰωαννίνων καὶ ὅπου
ἀλλοῦ ἤθελεν ἐγκρίνῃ αὕτη.
Ἐφ’ ᾧ ἐγένετο τὸ παρὸν καὶ ὑπογράφεται.
Οἱ κάτοικοι: (Ἕπονται ὑπερδιακόσιοι
ὑπογραφαί).
Ἡ Ἐπιτροπὴ
Ἐμμ. Μίσιος, Χρ. Λεοντίδης, Μιχ. Ε.
Μπότσιος, Στ. Πρωτόπαπας, Ἀρ. Δέτσικας, Β. Βακάλης, Γ. Β. Γύρας.
Η εφημερίδα Ηπειρωτικόν Μέλλον μας πληροφορεί επίσης
ότι σε ανάλογες κινήσεις προέβησαν και οι
κάτοικοι της όμορης κοινότητας Καρίτσας[3], ενώ
η εφημερίδα Ριζοσπάστης[4], με
ανταπόκρισή της από 16ης Μαΐου, κάνει λόγο για γενικευμένο χαρακτήρα των
αντιδράσεων, που αγκάλιασε όλα τα χαλαζόπληκτα χωριά και περιελάμβανε
συλλαλητήρια, εκλογή επιτροπών, αξίωση για συνδρομή της Γενικής Διοίκησης
Ηπείρου, με ικανοποίηση αιτημάτων για χορήγηση καλαμποκιού, αναβολή πληρωμής
χρεών, αποζημίωση της παραγωγής και άμεση αποστολή στις πληγείσες περιοχές
επιτροπής για την εκτίμηση των ζημιών. Ο ανταποκριτής του Ριζοσπάστη προσθέτει πως η αναβλητική στάση της επιτροπής
δημιούργησε αναστάτωση στους γεωργούς και συγκροτήθηκε, παρά τη βροχή, από τους
κατοίκους των γειτονικών χωριών συλλαλητήριο στη Ζίτσα: […] Γυναῖκες, παιδιά, ὅλος ὁ κόσμος μὲ μαῦρες σημαῖες
στὰ ξύλα φτιαγμένες πρόχειρα ἀπὸ τὰ μαντήλια ποὺ φοροῦν οἱ γυναῖκες στὰ χωριὰ
αὐτὰ, ἀπαιτοῦσαν νὰ βγεῖ ἡ ἐπιτροπὴ γιὰ τὴν ἐξέταση τῆς ζημιᾶς. […]
Ούτως εχόντων
των πραγμάτων, στο επόμενο φύλλο της αθηναϊκής εφημερίδας Ηπειρωτικόν Μέλλον και πάλι, που
κυκλοφόρησε πολλές ημέρες αργότερα[5], δημοσιεύτηκε
κείμενο σχετικό με τη Ζίτσα και την εκεί διαμορφωθείσα κατάσταση, που φέρει
την υπογραφή του εκτελεσμένου το 1944 από τους Γερμανοφασίστες κατακτητές
συμπατριώτη μας Βασίλη Αν. Σταμούλη[6], δηλωτικό
του ενδιαφέροντός του για τα προβλήματα των ομοχωρίων του και της εκ του σύνεγγυς
παρακολούθησης των τεκταινομένων στη γενέτειρα∙ αποκαλυπτικό παράλληλα
της ταξικής διάστασης που προσέδιδε στο όλο ζήτημα και συνάμα ενδεικτικό
μιας γενικότερης ιδεολογικής διαπάλης, που τον φέρνει σε αντιπαράθεση με την
εκλεγείσα στη Ζίτσα επιτροπή. Η σημασία του εν λόγω άρθρου καθίσταται πιο
προφανής αν λάβουμε υπόψη μας ότι πρόκειται για το μόνο, εξ όσων γνωρίζουμε,
εντοπισμένο γραπτό κείμενό του. Ως εκ τουτου, ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη
του, το παραθέτουμε ολόκληρο, όπως ακριβώς έχει, πριν επανέλθουμε στη συνέχεια
στη θεώρηση των βασικών του σημείων:
Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠ’ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Εἶναι σχεδὸν ἀρκετὲς μέρες ποὺ ἀπ’ τὴν
Ἤπειρο ἦρθαν οἱ πιὸ τρομαχτικὲς εἰδήσεις. Ἡ μοναδικὴ χρονιάτικη παραγωγὴ τῶν
φτωχῶν ἀγροτῶν, τὰ σταφύλια, κατεστράφηκε ὁλοκληρωτικὰ ἀπὸ τὸ πρωτοφανὲς σὲ
μέγεθος χαλάζι. Στὴν περιφέρεια Ζίτσης, ποὺ ἡ παραγωγὴ ἐκεῖ εἶναι ἀσυγκρίτως
μεγαλύτερη ἀπὸ κάθε ἄλλη περιφέρεια τῆς Ἠπείρου, ἡ καταστροφὴ ἔφθασε καὶ
ξεπέρασε τὰ 90%. Τὰ σταφύλια εἶναι ἐκεῖ ἡ μοναδικὴ παραγωγὴ ποὺ ἀνακουφίζει
τοὺς φτωχοὺς ἀγρότες καὶ ἀντιμετωπίζουν τὶς πιὸ στοιχειώδικες ζωτικὲς τους
ἀνάγκες. Φέτος οἱ φτωχοὶ ἀγρότες θὰ ἐξαθλιωθοῦν ἀπὸ τὴν πεῖνα γιατὶ θὰ λείπει
ἀκόμα καὶ αὐτὸ τὸ ξεροκόμματο τὸ ψωμί. Θὰ εἶναι ζήτημα ἄν μέσα ἀπ’ τὴ Ζίτσα
εἶναι 30 μονάχα ἀσφαλισμένοι στοὺς διάφορους ἀσφαλιστικοὺς ὀργανισμοὺς ποὺ ἀπὸ
πολλὰ χρόνια λυμαίνονται τὶς περιφέρειές μας. Κι’ αυτοὶ φυσικὰ ποὺ εἶναι ἀσφαλισμένοι
στὴν πλειοψηφία τους εἶναι οἱ πλουσιώτεροι χωρικοί. Πολλὺ δὲ λιγώτεροι εἶναι
οἱ ἀσφαλισμένοι στὰ γειτονικὰ χωριὰ Καρίτσα, Βελτσίστα, Πρωτόπαπα, Λειγοψά κλπ.
Ἡ μεγάλη ὅμως στρατιὰ τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν δὲν εἶναι ἀσφαλισμένοι καὶ τοῦτο γιατὶ
οἱ ἐκμεταλλευτικοὶ αὐτοὶ ὀργανισμοὶ καὶ ἀσφάλιστρα τέτοια ἀσυμβίβαστα πρὸς
τὴν δυναμικότητα τοῦ χωρικοῦ ζητοῦν καὶ δὲν εἶναι ἀπόλυτα συνεπεῖς ἀπέναντι
τοῦ παραγωγοῦ σὲ περίπτωση καταστροφῆς τῆς παραγωγῆς του. Δέκα δραχμὲς στὶς 100
ὁκάδες πρέπει νὰ πληρώσῃ ὁ κάθε παραγωγὸς γιὰ νὰ ἀσφαλίσῃ τὴν παραγωγή του. Δηλαδὴ
ἄν ἕνας παραγωγὸς παράγῃ 3000 ὀκάδες, θὰ τοῦ πάρουν γιὰ ἀσφάλιστρα 300 δραχμὲς
κάθε χρόνο, χωρὶς βέβαια νὰ πάρουμε ὑπ’ ὄψιν μας καὶ τὰ ἄλλα ἔξοδα. Καὶ δὲν
εἶναι μονάχα οἱ ἀσφαλιστικοὶ αὐτοὶ ὀργανισμοί. Τὸ ἄλλο συγκρότημα, ποὺ ἀκούει
στὸ ὄνομα Ἀγροτικὴ Τράπεζα, ἔχει καταντήσει ὁ μεγαλείτερος ἐφιάλτης καὶ
βραχνᾶς γιὰ τοὺς φτωχοὺς άγρότες. Ὁλόκληρα δράματα γίνονται στὰ χωριὰ μὲ τὶς
καθημερινὲς ἐπιδρομὲς τῶν φοροεισπραχτόρων. Οἱ κατασχέσεις στὰ οἰκιακὰ σκεύη,
στὰ δαχτυλίδια τῶν γυναικῶν καὶ στὰ γιδοπρόβατα δίνουν καὶ παίρνουν. Κατὰ
ἑκατοντάδες σύρθηκαν καὶ φυλακίστηκαν οἱ φτωχοὶ ἀγρότες γιὰ 25 καὶ γιὰ 50
δραχ. χρέος.
Τώρα, πολὺ περισσότερο, κι’ ὕστερα ἀπ’ τὴν
καταστροφὴ τῆς παραγωγῆς, οἱ φτωχοὶ ἀγρότες δὲν πρέπει νὰ μείνουν μὲ τὰ χέρια
σταυρωμένα. Ἡ ἀντιλαϊκὴ κυβέρνηση τοῦ Μεταξᾶ ποτὲ δὲν θὰ ἱκανοποιήσῃ τὰ
αἰτήματά τους ἄν δὲν κινηθοῦν ἀμέσως.
Ἐπίσης οἱ φτωχοὶ ἀγρότες σὲ καμμιὰ περίπτωση
δὲν πρέπει νὰ ἐμπιστευτοῦν τὰ ζητήματά τους στοὺς πολιτικάντηδες ποὺ ὅπως
μαθαίνουμε στὴν πλειοψηφία τους ἀποτελοῦν τὴν ἐπιτροπὴ ποὺ βγῆκε. Πρέπει χωρὶς
ἀργοπορία καὶ μὲ τὴν πρωτοβουλία τῶν συνειδητῶν ἀγροτῶν νὰ καλέσουν
συγκεντρώσεις καὶ συλλαλητήρια σ’ ὅλα τὰ χωριά. Ἀπὸ τὶς συγκεντρώσεις αὐτὲς νὰ
βγάλουν ἐπιτροπή ἀπὸ συνειδητοὺς ἀγρότες ποὺ πραγματικὰ νὰ πονοῦν τὸν τόπο καὶ
νὰ ἐνδιαφέρωνται γιὰ τὰ ζητήματά τους. Οἱ ἐπιτροπὲς αὐτὲς πρέπει νὰ ὀργανώσουν
ὁμαδικὲς καθόδους στὴ Γεν. Διοίκηση στὰ Γιάννενα καὶ μὲ διαβήματα στὴν
Κυβέρνηση καὶ τὸν ὑπουργὸ Γεωργίας νὰ ἀπαιτήσουν: Νὰ ἀποζημιωθοῦν ἀμέσως ὄχι
μονάχα οἱ λίγοι ἀσφαλισμένοι, άλλὰ γενικὰ καὶ ὅλοι οἱ ἀνασφάλιστοι άγρότες, νὰ
δοθῇ ἀναστολὴ τῶν χρεῶν τους πρὸς τὴν Ἀγροτικὴ Τράπεζα, νὰ ἀπολυθοῦν ὅλοι οἱ
φυλακισμένοι γιὰ χρέη καὶ νὰ σταλῇ ἀρκετὸ καλαμπόκι. Στὸν ἀγῶνα αὐτὸν τῶν
φτωχῶν ἀγροτῶν τῆς Ἠπείρου πρέπει νὰ ταχτοῦν ἀλληλέγγυες καὶ ὅλες οἱ ἐργατικὲς
καὶ ἐπαγγελματικὲς ὀργανώσεις τῶν Ἰωαννίνων. Γιατὶ ἡ νίκη τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν θὰ
εἶναι καὶ νίκη δικὴ τους.
Τὰ παραπάνω αἰτήματα ζήτησε καὶ ἡ ἐπιτροπὴ
ποὺ συγκροτήθηκε στὴν Ἀθήνα, ἀπὸ συνειδητοὺς ταξειδεμένους Ἠπειρῶτες ὅταν
παρουσιάστηκε στὸν ὑπουργὸ τῆς Γεωργίας μαζὺ μὲ τὸ βουλευτὴ τοῦ Παλλαϊκοῦ
Μετώπου κ. Γ. Σιάντο. Ἡ ἐπιτροπὴ αὐτὴ ποὺ συγκροτήθηκε στὴν Ἀθήνα θὰ συνεχίσῃ
τὰ διαβήματά της μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Παλλαϊκοῦ Μετώπου, μέχρις ὅτου ἱκανοποιηθοῦν
ὅλα τὰ αἰτήματα τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν τῆς Ἠπείρου.
Ἐδῶ πρέπει νὰ σημειωθῇ καὶ νὰ ὑπογραμμιστῇ
ὅτι σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς ἐνέργειές μας τὸ Παλλ. Μέτωπο βρέθηκε ἀπὸ τὴν πρώτη
στιγμὴ στὸ πλευρὸ μας.
Ἀθήνα,
Ἰούνιος 1936
Βασίλης Ἀν. Σταμούλης
Όπως καθίσταται
σαφές από την προσεκτική ανάγνωση του άρθρου, πρόκειται για ένα επώνυμο κείμενο
ιδεολογικοπολιτικής παρέμβασης του Β. Σταμούλη στις εξελίξεις, δηλωτικό ίσως και
της δημοσιογραφικής του ιδιότητας. Ο ίδιος, παρότι υπογράφει ως απλός πολίτης
και όχι ως κομματικό μέλος, ουδόλως απεκδύεται την πολιτική του ταυτότητα
και τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις∙ αντίθετα, επιχειρεί με συνέπεια να
προβάλει και να εκλαϊκεύσει τη γραμμή του κομματικού του φορέα, του ΚΚΕ, με το
δικό του προσωπικό στυλ, τόσο σε επίπεδο γραφής, όσο και σε επίπεδο επιχειρηματολογίας.
Από την άποψη αυτή το άρθρο του διαφοροποιείται από μια κομματική ανακοίνωση
και, με την έννοια αυτή, υποδηλώνει πιθανότατα την πρόθεση του συντάκτη του
να εκμεταλλευτεί την ιδιότητα του απόδημου Ζιτσαίου, προκειμένου να
απευθυνθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερους από τους πληγέντες συγχωριανούς
του και να τους επηρεάσει όχι μόνο λογικά αλλά και συναισθηματικά. Στην
εκτίμηση αυτή συνηγορεί και η επιλογή μη κομματικού εντύπου για την
καταχώριση των απόψεών του. Τα ταξικά χαρακτηριστικά, εξάλλου, της προσέγγισής
του καταφαίνονται ευδιάκριτα στο διαχωρισμό των αμπελουργών σε λίγους
σχετικά εύπορους, που δεν εμπίπτουν τόσο στο αντικείμενο του ενδιαφέροντός του,
και στο μεγάλο πλήθος των φτωχών, στους οποίους εστιάζει κατ’ αποκλειστικότητα
την προσοχή του. Ο τρόπος μάλιστα που διεκτραγωδεί την δεινή κατάσταση στην
οποία έχουν περιέλθει οι μικροί αμπελοκαλλιεργητές της Ζίτσας και των γύρω
χωριών (αδυναμία ασφάλισης της παραγωγής, ληστρική συμπεριφορά
ασφαλιστικών οργανισμών και Αγροτικής Τράπεζας, κατασχέσεις αλλά και
φυλακίσεις για χρέη, αντιμετώπιση εντέλει του φάσματος της πείνας) δείχνει
ότι διαθέτει και επαρκή γνώση του θέματος.
Όσον αφορά στο
«διά ταύτα», αφού προτείνει την άμεση κινητοποίηση των φτωχών αγροτών, χαρακτηρίζει
ως αντιλαϊκή την κυβέρνηση του Μεταξά[7], που
μόνο με οργανωμένο αγώνα θα αναγκαστεί να επιλύσει τα προβλήματά τους, ενώ
παράλληλα εκφράζει τη δυσπιστία του προς την πλειοψηφία[8] των
μελών της επιτροπής που εκλέχτηκε στη Ζίτσα και καλεί τους αγρότες να μην
τους εμπιστεύονται. Η χρήση του όρου «πολιτικάντηδες» έχει καταφανώς
ιδεολογικοπολιτική χροιά, υποδηλώνει ευρύτερα την αντίθεση του ταξικού
κινήματος προς τις θεωρούμενες ως συστημικές-αστικές δυνάμεις και τους
εκπροσώπους τους και στοχεύει να καταδείξει την αναποτελεσματικότητά των
όποιων δράσεών τους και τα περιορισμένα όριά τους. Στα πλαίσια αυτά κινείται
και η πρότασή του για μαζικούς αγώνες με επικεφαλής την οργανωμένη συνειδητή
πρωτοπορία, εκλογή νέας επιτροπής από συνειδητούς αγρότες και κλιμάκωση των
κινητοποιήσεων, η συμπερίληψη αιτημάτων, όπως η αποζημίωση των ανασφάλιστων
αγροτών και η αποφυλάκιση των χρεοφειλετών, αλλά και η έκφραση της ανάγκης οι
εργατικές και επαγγελματικές οργανώσεις των Ιωαννίνων να σταθούν αλληλέγγυες προς
τη φτωχή αγροτιά.
Η αναφορά του επιπροσθέτως
σε επιτροπή συνειδητών Ηπειρωτών στην Αθήνα, στην οποία φαίνεται να
συμμετέχει και ο ίδιος, όπως συνάγεται από τη χρήση α΄ πληθυντικού
προσώπου, τον καταξιώνει, κατά τη γνώμη μας, ως πρότυπο λαϊκού αγωνιστή, που
συνταιριάζει θεωρία και πράξη. Η αμέριστη στήριξη, τέλος, που, όπως εμφατικά
τονίζει, παρείχε το Παλλαϊκό Μέτωπο[9] στις
πρωτοβουλίες της επιτροπής αυτής για την προώθηση των δίκαιων αιτημάτων των αμπελουργών
αναδεικνύει και το ρόλο του οργανωμένου φορέα του ταξικού κινήματος στην ανάπτυξη
και ωρίμανση διεκδικητικών αγώνων. Προϋπόθεση βεβαίως για να εκδιπλωθεί με
επιτυχία αυτός ο ρόλος, όπως τεκμαίρεται από τα συμφραζόμενα του κειμένου,
είναι η μαζική λαϊκή αυτενέργεια και δράση, κατεύθυνση που κινείται στον
αντίποδα της λογικής της ανάθεσης – και τέτοια μοιάζει να διέπει το ψήφισμα
της Κοινότητας Ζίτσας –, που αδρανοποιεί και εντέλει αφοπλίζει τον λαϊκό
παράγοντα.
Εν κατακλείδι,
σε μια περίοδο που οι αμπελουργοί μας – και όχι μόνον – βρίσκονται και πάλι
μπροστά σε ιδιαίτερα οξυμμένα προβλήματα, κάτω από το βάρος μιας πρωτοφανούς
ανελέητης επίθεσης του εγχώριου και διεθνούς (ευρωπαϊκού πρωτίστως στη φάση
αυτή) κεφαλαίου και των πολιτικών του εκφραστών, το άρθρο του Β. Σταμούλη,
υπόδειγμα μαχόμενης δημοσιογραφίας, αποκτά αξιοσημείωτη επικαιρότητα,
δείχνοντας το δρόμο της οργανωμένης μαζικής πάλης, ως μόνης διεξόδου για την
ανατροπή των αντιλαϊκών πολιτικών, απ’ όπου κι αν αυτές προέρχονται.
ΘΟΔΩΡΟΣ
Δ. ΚΟΣΜΑΣ
[1] Ελευθερία, φ. 1028 / 21-5-1936.
[2] Ηπειρωτικόν Μέλλον, αρ. 37 / 2-6-1936.
[3] Ηπειρωτικόν
Μέλλον, αρ. 37 / 2-6-1936, ως εξής: Παρόμοιον ψήφισμα ἐξέδωσε καὶ ἡ Κοινότης
Καρίτσης. Πρὸς τοῦτο ἐξελέγη ἐπιτροπή ἀποτελουμένη ἀπὸ τοὺς κ. Ι. Νούσιαν, Μ.
Ζιάκαν, Δ. Σιάτραν, Δ. Παπαναστασίου, Σ. Κοντὸν καὶ Ι. Πασχάλην, ἥτις
ὑποχρεοῦται νὰ ἔλθῃ εἰς ἐπαφὴν μετὰ τῶν ἐπιτροπῶν ἀγῶνος τῶν πέριξ χαλαζοπλήκτων
περιφερειῶν πρὸς συντονισμὸν τῶν ἐνεργειῶν της.
[4] Ριζοσπάστης,
φ. 662 (9006) / 23-5-1936.
[5] Ηπειρωτικόν Μέλλον, αρ. 38 / 24-6-1936.
[6] Ο Βασίλης
Σταμούλης του Αναστασίου, γόνος πολυμελούς οικογένειας, γεννήθηκε το 1911 στη
Ζίτσα, όπου και φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο και το Σχολαρχείο. Το 1928 πήγε
στην Αθήνα, όπου έμαθε την τέχνη του τυπογράφου, επάγγελμα που άσκησε αρχικά
στα Γιάννινα, στην εφ. Ηπειρωτικός Αγών, και στη συνέχεια στην Αθήνα,
στην εφ. Ριζοσπάστης, ενώ φαίνεται πως ασχολήθηκε παράλληλα και με τη
δημοσιογραφία (βλ. Νικ. Α. Αναστασόπουλος, Παραβατικές
συμπεριφορές και καταστολή στην Ελλάδα κατά τον Μεσοπόλεμο: το παράδειγμα του
Νομού Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2012, σ. 508, σημ. 28). Η ένταξή του στο
Κομμουνιστικό Κόμμα του στοίχισε πολλές διώξεις (συλλήψεις, φυλακίσεις,
εξορίες). Από το 1937-1943 εγκλείστηκε στο κάτεργο της Ακροναυπλίας, από όπου
μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Τη ματωμένη Πρωτομαγιά του 1944
διακόσιοι κομμουνιστές και αγωνιστές, ανάμεσά τους ο Β. Σταμούλης (αλλά και
άλλοι τρεις συγχωριανοί μας, οι Γεώργιος Ι. Ροζάνης, Ιωάννης Γ. Ροζάνης και
Γεώργιος Μ. Γκάλγκος), οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Άφησε την
τελευταία του πνοή σε ηλικία 33 ετών. Περισσότερες βιογραφικές πληροφορίες βλ.
Δήμος Κ. Βότσικας, Οι Αθάνατοι. Μορφές ηρώων και μαρτύρων από την Ήπειρο
και άλλες περιοχές της Ελλάδας, Αθήνα 1988, σσ. 74-75.
[7] Ο
Μεταξάς διορίστηκε από το βασιλιά Γεώργιο Β΄ πρωθυπουργός στις 13-4-1936 – οι
ευθύνες των αστικών κομμάτων γι’ αυτήν την εξέλιξη αλλά και για τη
μεταγενέστερη δικτατορική εκτροπή υπήρξαν πολύ μεγάλες –, παρόλο που στις
εκλογές του Ιανουαρίου του 1936 το κόμμα του είχε καταποντιστεί. Το ΚΚΕ είχε
καταγγείλει με σφοδρότητα το Μεταξά ως πιθανό δικτάτορα, εκτίμηση που επαληθεύτηκε
σύντομα με την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου.
[8] Εξαιρεί φυσικά τα ιδίου με
αυτόν ιδεολογικού προσανατολισμού μέλη της επιτροπής.
[9] Το
Παλλαϊκό Μέτωπο ήταν μετωπικό σχήμα που συνέπηξε το ΚΚΕ τον Ιανουάριο του 1936
με τη συμμετοχή του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος (ΑΚΕ) και ανένταχτων
προσωπικοτήτων. Στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936 έλαβε 5,76 %
και εξέλεξε 15 βουλευτές. Στη Ζίτσα – σημειωτέον ότι εκτέθηκαν και δύο
Ζιτσαίοι υποψήφιοι, οι Χρήστος Ν. Ζέρβας και Νίκος Στ. Παπαδιαμάντης – έλαβε
127 ψήφους, ήτοι ποσοστό 23,74 %,, και αναδείχτηκε δεύτερη εκλογική δύναμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου