Τρίτη 10 Οκτωβρίου 2017

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ




    Μνήμη Βασίλη Αν. Σταμούλη (1911-1944)

Στις 14 Μαΐου 1936 σφοδρή χαλαζόπτωση έπληξε χωριά της περιφέρειας Ιωαν­νίνων και Ζίτσας (Σταυράκι, Σαντοβίτσα, Ζίτσα, Καρίτσα, Πρωτόπαππα και Λιγοψά) και επέφερε ανυπολόγιστη ζημιά στη γεωργική παραγωγή. Στη Ζίτσα ειδικότερα, που αιχμή της παραγωγικής της δραστηριότητας είναι η αμπελοκαλλιέρ­γεια, η καταστρο­φή των σταφυλιών υπήρξε σχεδόν ολοκληρωτική. Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση η αντίδραση των Ζιτσαίων, όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο, υπήρξε άμεση. Συγκε­κριμένα, την επαύριο της θεομηνίας, 15-5-1936, συγκεντρώθηκαν στο καφενείο του Β. Κατσουλίδη και αποφάσισαν ομόφωνα τη διαμόρφωση του διεκδικητικού πλαι­σίου και την εκλογή επιτροπής για την υλοποί­ησή του. Το κείμενο της απόφασης δη­μο­σιεύτηκε το πρώτον στην εφημε­ρίδα των Ιωαννίνων Ελευ­θερία[1] και αρκετές η­μέ­ρες αργότερα αναδημοσιεύτηκε στις στήλες της εφημερίδας Ηπειρω­τι­κόν Μέλ­λον[2], εκδι­δομένης στην Αθήνα και αφορώσας γενικότερα τον Ηπειρωτικό χώρο, από όπου και το παραθέτουμε αυτούσιο, χωρίς καμία από την πλευρά μας διορ­θωτική παρέμβα­ση:

ΨΗΦΙΣΜΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΖΙΤΣΗΣ ΔΙΑ ΤΟΥΣ ΧΑΛΑΖΟΠΛΗΚΤΟΥΣ

Ἐν Ζίτσῃ σήμερον τὴν 15ην τοῦ μηνὸς Μαΐου τοῦ 1936 ἔτους ἐν τῇ αἰθούσῃ τῆς λέσχης τοῦ Βασιλείου Κατσουλίδου οἱ ὑπογεγραμμένοι κάτοικοι τῆς Κοινότητος Ζίτσης κα­τόπιν τῆς ἀφαντάστου συμφορᾶς, ἥτις τοὺς ἔπληξεν ἐκ τῆς καταπεσούσης χθὲς χα­λά­ζης πυκνότητος, μεγέθους καὶ διαρκείας πρωτοφανοῦς, συνελθόντες αὐθορμήτως καὶ σκε­φθέντες κατά τινα τρόπον θὰ δυνηθῶσι νὰ ἀντεπεξέλθωσιν εἰς τὰς ἀνάγκας των καὶ νὰ ἐξοικονομήσωσιν τὸν ἐπιούσιον ἄρτον τὸν ὁποῖον ἀφεύκτως θὰ στερηθῶσι κατὰ τὸ τρέχον ἔτος ἀποφασίζουσιν ὁμοφώνως:
1) Νὰ ἔλθῃ ἀμέσως ἀρωγὸν τὸ Κράτος ἐνισχύον καὶ προστατεῦον διὰ παντὸς μέσου τοὺς πληγέντας διὰ τῶν ἑξῆς μέσων:
α) Διὰ τῆς ἀμέσου ἀναστολῆς πάσης φύσεως ὀφειλῆς.
β) Διὰ ἀμέσου ἀποστολῆς εἰδικῆς ἐπιτροπῆς πρὸς ἐξέτασιν καὶ ἐκτίμησιν τῆς γενο­μένης ζημίας, ἵνα ἐπὶ τῇ βάσει ἐξηκριβωμένων καὶ θετικῶν πληροφοριῶν ρυθμισθῇ τὸ ζήτημα τῆς ἐνισχύσεως τῶν παθόντων.
γ) Διὰ τῆς ταχείας ἀποστολῆς καὶ διανομῆς δωρεὰν ἀραβοσίτου εἰς τὰς χαλα­ζο­πλήκτους οἰκογενείας καὶ ἐν γένει νὰ ληφθῇ πᾶσα πρόνοια τόσον διὰ τὴν συντήρησιν τῶν χαλαζοπλήκτων ὅσον καὶ διὰ τὴν προστασίαν αὐτῶν εἰς τὸ ζήτημα τῆς νέας καλ­λι­ερ­γείας πρὸς σπορὰν καὶ τὴν ἀμπελοκαλλιέργειαν. Πρὸς πραγματοποίησιν τῶν ἀνωτέ­ρω ἐκλέγεται ἐπιτροπὴ ἐν Ζίτσῃ ἀπὸ τοὺς κ. κ. Μιχαὴλ Μπότσιον, Ἐμανουὴλ Μίσιον, Χρ. Ζέρβαν, Σταῦρον Πρωτόπαππαν, Ἀριστείδην Δέτσικαν, Βασίλειον Μπακάλην, Μι­χα­ὴλ Κοντογιάννην, Χρῆστον Λεοντίδην, Γεώργιον Γύραν, ἐν Ιωαννίνοις ἀπὸ τοὺς Στέ­φανον Μπότσιον, Δημήτριον Λιάσκον, Ἀριστοφάνην Μέγαν, ἐν Ἀθήναις δὲ ἀπὸ τοὺς Μι­χαὴλ Γκούμαν, Δημήτριον Πρασίδην καὶ Χρῆστον Ζέρβαν.
Ἡ ἐν Ζίτσῃ ἐπιτροπὴ ὑποχρεοῦται νὰ ἔλθῃ εἰς ἐπικοινωνίαν μετὰ τῶν πέριξ χαλαζο­πλήκτων Κοινοτήτων πρὸς συντονισμὸν τῶν ἐνεργειῶν της καὶ ἐπιτυχίαν τῆς ἀνατε­θείσης αὐτῇ ἐντολῆς ἐνημεροῦσα τοὺς ἐντολεῖς της καλουμένης [sic] εἰς Γενικὴν συνέ­λευσιν ὅσον τὸ δυνατὸν συντομώτερον.
Τὸ παρὸν ψήφισμα ὑποχρεοῦται ἡ ἐνταῦθα Ἐπιτροπὴ νὰ ἐπιδόσῃ εἰς τὸν Πρόεδρον τῆς Κυβερνήσεως, Γενικὴν Διοίκησιν Ἠπείρου, ἁρμοδίους Ὑπουργούς, Ἀρχηγοὺς Κομ­μάτων, βουλευτὰς Ἰωαννίνων καὶ ὅπου ἀλλοῦ ἤθελεν ἐγκρίνῃ αὕτη.
Ἐφ’ ᾧ ἐγένετο τὸ παρὸν καὶ ὑπογράφεται.
Οἱ κάτοικοι: (Ἕπονται ὑπερδιακόσιοι ὑπογραφαί).
Ἡ Ἐπιτροπὴ
Ἐμμ. Μίσιος, Χρ. Λεοντίδης, Μιχ. Ε. Μπότσιος, Στ. Πρωτόπαπας, Ἀρ. Δέτσικας, Β. Βακάλης, Γ. Β. Γύρας.

Η εφημερίδα Ηπειρωτικόν Μέλλον μας πληροφορεί επίσης ότι σε ανάλογες κι­νή­σεις προέβησαν και οι  κάτοικοι της όμορης κοινότητας Καρίτσας[3], ενώ η εφημε­ρί­δα Ριζοσπάστης[4], με ανταπόκρισή της από 16ης Μαΐου, κάνει λόγο για γενικευ­μέ­νο χα­ρα­κτήρα των αντιδράσεων, που αγκάλιασε όλα τα χαλαζόπληκτα χωριά και πε­ρι­ελάμβανε συλλαλητήρια, εκλογή επιτροπών, αξίωση για συνδρομή της Γενικής Δι­οί­κη­σης Ηπείρου, με ικανοποίηση αιτημάτων για χορήγηση καλαμποκιού, αναβολή πλη­­­ρωμής χρεών, αποζημίωση της παραγωγής και άμεση αποστολή στις πληγείσες πε­ριοχές επιτροπής για την εκτίμηση των ζημιών. Ο ανταποκριτής του Ριζοσπάστη προσθέτει πως η αναβλητική στάση της επιτροπής δημιούργησε αναστάτωση στους γεωργούς και συγκροτήθηκε, παρά τη βροχή, από τους κατοίκους των γειτονικών χω­ριών συλλαλητήριο στη Ζίτσα: […] Γυναῖκες, παιδιά, ὅλος ὁ κόσμος μὲ μαῦρες ση­μαῖ­ες στὰ ξύλα φτιαγμένες πρόχειρα ἀπὸ τὰ μαντήλια ποὺ φοροῦν οἱ γυναῖκες στὰ χωριὰ αὐτὰ, ἀπαιτοῦσαν νὰ βγεῖ ἡ ἐπιτροπὴ γιὰ τὴν ἐξέταση τῆς ζημιᾶς. […]
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, στο επόμενο φύλλο της αθηναϊκής εφη­με­ρίδας Η­­πει­ρωτικόν Μέλλον και πάλι, που κυκλοφόρησε πολλές ημέρες αργότερα[5], δημο­σι­εύ­τηκε κεί­μενο σχετικό με τη Ζίτσα και την εκεί διαμορφωθείσα κατά­σταση, που φέ­ρει την υπογραφή του εκτελεσμένου το 1944 από τους Γερμανοφασίστες κατακτητές συμπατριώτη μας Βασίλη Αν. Στα­μούλη[6], δηλω­τικό του ενδιαφέροντός του για τα προ­βλήματα των ομοχωρίων του και της εκ του σύ­νεγγυς παρακολούθησης των τε­κται­νομένων στη γενέτειρα∙ αποκα­λυ­πτι­κό πα­ράλληλα της ταξικής διάστασης που προ­σέδιδε στο όλο ζήτημα και συνά­μα ενδει­κτι­κό μιας γενικότερης ιδεολογικής δια­πά­λης, που τον φέρνει σε αντιπα­ράθεση με την εκλεγείσα στη Ζίτσα επιτροπή. Η ση­μασία του εν λόγω άρθρου καθίσταται πιο προφανής αν λάβουμε υπόψη μας ότι πρό­κειται για το μόνο, εξ όσων γνωρίζουμε, εντοπισμένο γραπτό κείμενό του. Ως εκ του­του, ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του, το παρα­θέ­τουμε ολόκληρο, όπως α­κρι­βώς έχει, πριν επα­νέλ­θουμε στη συνέχεια στη θεώρηση των βασικών του σημείων:   

Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠ’ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Εἶναι σχεδὸν ἀρκετὲς μέρες ποὺ ἀπ’ τὴν Ἤπειρο ἦρθαν οἱ πιὸ τρομαχτικὲς εἰδή­σεις. Ἡ μοναδικὴ χρονιάτικη παραγωγὴ τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν, τὰ σταφύλια, κατεστρά­φηκε ὁλοκληρωτικὰ ἀπὸ τὸ πρωτοφανὲς σὲ μέγεθος χαλάζι. Στὴν περιφέρεια Ζίτσης, ποὺ ἡ παραγωγὴ ἐκεῖ εἶναι ἀσυγκρίτως μεγαλύτερη ἀπὸ κάθε ἄλλη περιφέρεια τῆς Ἠ­πεί­ρου, ἡ καταστροφὴ ἔφθασε καὶ ξεπέρασε τὰ 90%. Τὰ σταφύλια εἶναι ἐκεῖ ἡ μοναδικὴ παραγω­γὴ ποὺ ἀνακουφίζει τοὺς φτωχοὺς ἀγρότες καὶ ἀντιμετωπίζουν τὶς πιὸ στοιχειώ­δικες ζωτικὲς τους ἀνάγκες. Φέτος οἱ φτωχοὶ ἀγρότες θὰ ἐξαθλιωθοῦν ἀπὸ τὴν πεῖνα γιατὶ θὰ λείπει ἀκόμα καὶ αὐτὸ τὸ ξεροκόμματο τὸ ψωμί. Θὰ εἶναι ζήτημα ἄν μέσα ἀπ’ τὴ Ζίτσα εἶναι 30 μονάχα ἀσφαλισμένοι στοὺς διάφορους ἀσφαλιστικοὺς ὀργανισμοὺς ποὺ ἀπὸ πολ­λὰ χρόνια λυμαίνονται τὶς περιφέρειές μας. Κι’ αυτοὶ φυσικὰ ποὺ εἶναι ἀσφα­­λι­σμέ­νοι στὴν πλειοψηφία τους εἶναι οἱ πλουσιώτεροι χωρικοί. Πολλὺ δὲ λιγώτε­ροι εἶναι οἱ ἀσφαλισμένοι στὰ γειτονικὰ χωριὰ Καρίτσα, Βελτσίστα, Πρωτόπαπα, Λειγοψά κλπ. Ἡ μεγάλη ὅμως στρατιὰ τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν δὲν εἶναι ἀσφαλισμένοι καὶ τοῦτο γιατὶ οἱ ἐκμεταλλευτικοὶ αὐτοὶ ὀργανισμοὶ καὶ ἀσφάλιστρα τέτοια ἀσυμ­βί­βα­στα πρὸς τὴν δυνα­μικότητα τοῦ χωρικοῦ ζητοῦν καὶ δὲν εἶναι ἀπόλυτα συνε­πεῖς ἀπέ­ναντι τοῦ παραγωγοῦ σὲ περίπτωση καταστροφῆς τῆς παραγωγῆς του. Δέκα δραχμὲς στὶς 100 ὁκάδες πρέπει νὰ πληρώσῃ ὁ κάθε παραγωγὸς γιὰ νὰ ἀσφαλίσῃ τὴν παραγωγή του. Δηλαδὴ ἄν ἕνας παραγωγὸς παράγῃ 3000 ὀκάδες, θὰ τοῦ πάρουν γιὰ ἀσφάλιστρα 300 δραχμὲς κάθε χρό­νο, χωρὶς βέβαια νὰ πάρουμε ὑπ’ ὄψιν μας καὶ τὰ ἄλλα ἔξοδα. Καὶ δὲν εἶναι μονάχα οἱ ἀσφαλιστικοὶ αὐτοὶ ὀργανισμοί. Τὸ ἄλλο συγκρό­τημα, ποὺ ἀκούει στὸ ὄνομα Ἀγρο­τικὴ Τράπεζα, ἔχει καταντήσει ὁ μεγαλείτερος ἐφιάλ­της καὶ βραχνᾶς γιὰ τοὺς φτωχοὺς άγρότες. Ὁλόκληρα δράματα γίνονται στὰ χωριὰ μὲ τὶς καθημερινὲς ἐπιδρομὲς τῶν φοροεισπραχτόρων. Οἱ κατασχέσεις στὰ οἰκιακὰ σκεύη, στὰ δαχτυλίδια τῶν γυναικῶν καὶ στὰ γιδοπρόβατα δίνουν καὶ παίρ­νουν. Κατὰ ἑκατο­ντάδες σύρθηκαν καὶ φυλακί­στη­καν οἱ φτωχοὶ ἀγρότες γιὰ 25 καὶ γιὰ 50 δραχ. χρέος.
Τώρα, πολὺ περισσότερο, κι’ ὕστερα ἀπ’ τὴν καταστροφὴ τῆς παραγωγῆς, οἱ φτωχοὶ ἀγρότες δὲν πρέπει νὰ μείνουν μὲ τὰ χέρια σταυρωμένα. Ἡ ἀντιλαϊκὴ κυβέρνηση τοῦ Μεταξᾶ ποτὲ δὲν θὰ ἱκανοποιήσῃ τὰ αἰτήματά τους ἄν δὲν κινηθοῦν ἀμέσως.
Ἐπίσης οἱ φτωχοὶ ἀγρότες σὲ καμμιὰ περίπτωση δὲν πρέπει νὰ ἐμπιστευτοῦν τὰ ζη­τήματά τους στοὺς πολιτικάντηδες ποὺ ὅπως μαθαίνουμε στὴν πλειοψηφία τους ἀποτε­λοῦν τὴν ἐπιτροπὴ ποὺ βγῆκε. Πρέπει χωρὶς ἀργοπορία καὶ μὲ τὴν πρωτοβουλία τῶν συνειδητῶν ἀγροτῶν νὰ καλέσουν συγκεντρώσεις καὶ συλλαλητήρια σ’ ὅλα τὰ χωριά. Ἀπὸ τὶς συγκεντρώσεις αὐτὲς νὰ βγάλουν ἐπιτροπή ἀπὸ συνειδητοὺς ἀγρότες ποὺ πραγ­μα­τικὰ νὰ πονοῦν τὸν τόπο καὶ νὰ ἐνδιαφέρωνται γιὰ τὰ ζητήματά τους. Οἱ ἐπιτροπὲς αὐτὲς πρέπει νὰ ὀργανώσουν ὁμαδικὲς καθόδους στὴ Γεν. Διοίκηση στὰ Γιάννενα καὶ μὲ διαβήματα στὴν Κυβέρνηση καὶ τὸν ὑπουργὸ Γεωργίας νὰ ἀπαιτήσουν: Νὰ ἀποζη­μιω­θοῦν ἀμέσως ὄχι μονάχα οἱ λίγοι ἀσφαλισμένοι, άλλὰ γενικὰ καὶ ὅλοι οἱ ἀνασφά­λιστοι άγρότες, νὰ δοθῇ ἀναστολὴ τῶν χρεῶν τους πρὸς τὴν Ἀγροτικὴ Τράπεζα, νὰ ἀπο­λυθοῦν ὅλοι οἱ φυλακισμένοι γιὰ χρέη καὶ νὰ σταλῇ ἀρκετὸ καλαμπόκι. Στὸν ἀγῶνα αὐτὸν τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν τῆς Ἠπείρου πρέπει νὰ ταχτοῦν ἀλληλέγγυες καὶ ὅλες οἱ ἐργατικὲς καὶ ἐπαγγελματικὲς ὀργανώσεις τῶν Ἰωαννίνων. Γιατὶ ἡ νίκη τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν θὰ εἶναι καὶ νίκη δικὴ τους.
Τὰ παραπάνω αἰτήματα ζήτησε καὶ ἡ ἐπιτροπὴ ποὺ συγκροτήθηκε στὴν Ἀθήνα, ἀπὸ συνειδητοὺς ταξειδεμένους Ἠπειρῶτες ὅταν παρουσιάστηκε στὸν ὑπουργὸ τῆς Γεωργίας μαζὺ μὲ τὸ βουλευτὴ τοῦ Παλλαϊκοῦ Μετώπου κ. Γ. Σιάντο. Ἡ ἐπιτροπὴ αὐτὴ ποὺ συ­γκρο­τήθηκε στὴν Ἀθήνα θὰ συνεχίσῃ τὰ διαβήματά της μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Παλλαϊκοῦ Με­τώπου, μέχρις ὅτου ἱκανοποιηθοῦν ὅλα τὰ αἰτήματα τῶν φτωχῶν ἀγροτῶν τῆς Ἠπεί­ρου.
Ἐδῶ πρέπει νὰ σημειωθῇ καὶ νὰ ὑπογραμμιστῇ ὅτι σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς ἐνέργειές μας τὸ Παλλ. Μέτωπο βρέθηκε ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ στὸ πλευρὸ μας.
                                          Ἀθήνα, Ἰούνιος 1936
                                          Βασίλης Ἀν. Σταμούλης

Όπως καθίσταται σαφές από την προσεκτική ανάγνωση του άρθρου, πρόκειται για ένα επώνυμο κείμενο ιδεολογικοπολιτικής παρέμβασης του Β. Σταμούλη στις εξε­λί­ξεις, δηλωτικό ίσως και της δημοσιογραφικής του ιδιότητας. Ο ίδιος, παρότι υπο­γράφει ως απλός πολίτης και όχι ως κομματικό μέλος, ουδόλως απεκδύ­εται την πολι­τι­κή του ταυτότητα και τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις∙ αντίθετα, επι­χειρεί με συνέ­πεια να προβάλει και να εκλαϊκεύσει τη γραμμή του κομματικού του φορέα, του ΚΚΕ, με το δικό του προσωπικό στυλ, τόσο σε επίπεδο γραφής, όσο και σε επίπεδο επιχειρημα­τολογίας. Από την άποψη αυτή το άρθρο του διαφοροποιείται από μια κομ­ματική ανα­κοίνωση και, με την έν­νοια αυτή, υποδηλώνει πιθανότατα την πρόθε­ση του συ­ντά­κτη του να εκμε­ταλλευτεί την ιδιότητα του από­δημου Ζιτσαίου, προκει­μέ­νου να απευθυνθεί σε όσο το δυνατόν περισ­σότερους από τους πληγέντες συγχω­ριανούς του και να τους επηρεάσει όχι μόνο λογικά αλλά και συναισθηματικά. Στην εκτίμηση αυ­τή συνηγορεί και η επιλογή μη κομματικού εντύ­που για την καταχώριση των από­ψεών του. Τα ταξικά χαρακτηριστι­κά, εξάλλου, της προσέγ­γισής του κατα­φαί­­νο­νται ευδιάκριτα στο διαχωρισμό των αμπελουργών σε λίγους σχετικά εύπορους, που δεν εμπίπτουν τόσο στο αντικείμενο του ενδιαφέροντός του, και στο μεγάλο πλή­θος των φτω­χών, στους οποίους εστιάζει κατ’ αποκλειστικότητα την προσοχή του. Ο τρόπος μάλι­στα που διεκτραγωδεί την δεινή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι μικροί αμπε­­λο­καλλιεργητές της Ζίτσας και των γύρω χωριών (αδυναμία ασφάλι­σης της πα­ρα­γωγής, ληστρική συμπε­ρι­φορά ασφαλιστικών οργανισμών και Αγροτι­κής Τρά­πε­ζας, κατα­σχέ­σεις αλλά και φυλακίσεις για χρέη, αντιμετώπιση εντέλει του φάσμα­τος της πεί­νας) δείχνει ότι διαθέτει και επαρκή γνώση του θέματος.
Όσον αφορά στο «διά ταύτα», αφού προτείνει την άμεση κινητοποίηση των φτω­χών αγροτών, χαρακτηρίζει ως αντιλαϊκή την κυβέρνηση του Μεταξά[7], που μόνο με οργανωμένο αγώνα θα αναγκαστεί να επιλύσει τα προβλήματά τους, ενώ παράλληλα εκφράζει τη δυσπιστία του προς την πλειοψηφία[8] των μελών της επι­τροπής που εκλέ­χτηκε στη Ζίτσα και καλεί τους αγρότες να μην τους εμπιστεύονται. Η χρήση του όρου «πολιτικάντηδες» έχει καταφανώς ιδεολογικοπολιτική χροιά, υπο­δηλώνει ευρύ­τερα την αντίθεση του ταξικού κινήματος προς τις θεωρούμενες ως συστημικές-αστι­κές δυνάμεις και τους εκπροσώπους τους και στοχεύει να καταδείξει την αναποτελε­σμα­­τικότητά των όποιων δράσεών τους και τα περιορισμένα όριά τους. Στα πλαίσια αυτά κινείται και η πρότασή του για μαζικούς αγώνες με επικεφαλής την οργανωμένη συνειδητή πρωτοπορία, εκλογή νέας επιτροπής από συνειδητούς αγρότες και κλιμά­κωση των κινητοποιήσεων, η συμπερίληψη αιτημάτων, όπως η αποζημίωση των ανα­σφάλιστων αγροτών και η αποφυλάκιση των χρεοφειλετών, αλλά και η έκφραση της ανάγκης οι εργατικές και επαγγελματικές οργανώσεις των Ιωαννίνων να σταθούν αλ­λη­λέγγυες προς τη φτωχή αγροτιά.
Η αναφορά του επιπροσθέτως σε επιτροπή συνειδητών Ηπειρωτών στην Αθήνα, στην ο­ποί­α φαίνεται να συμμετέχει και ο ίδιος, όπως συνάγεται από τη χρήση α΄ πλη­θυ­­ντι­κού προσώπου, τον καταξιώνει, κατά τη γνώμη μας, ως πρότυπο λαϊκού αγω­νιστή, που συνταιριάζει θεωρία και πράξη. Η αμέριστη στήριξη, τέλος, που, όπως εμ­φα­τι­κά το­νίζει, παρείχε το Παλλαϊκό Μέτωπο[9] στις πρωτοβουλίες της επιτροπής αυ­τής για την προώθηση των δίκαιων αιτημάτων των αμπελουργών αναδεικνύει και το ρόλο του οργανωμένου φορέα του ταξικού κινήμα­τος στην ανάπτυξη και ωρίμανση διεκδι­κητικών αγώνων. Προϋπόθεση βεβαίως για να εκδιπλωθεί με επιτυχία αυτός ο ρόλος, όπως τεκμαίρεται από τα συμφραζόμενα του κειμένου, είναι η μαζική λαϊκή αυτενέρ­γεια και δράση, κατεύθυνση που κινείται στον αντίποδα της λογικής της ανά­θεσης – και τέτοια μοιάζει να διέπει το ψήφισμα της Κοινότητας Ζίτσας –, που αδρα­νο­ποιεί και εντέλει αφοπλίζει τον λαϊκό παράγοντα.
Εν κατακλείδι, σε μια περίοδο που οι αμπελουργοί μας – και όχι μόνον – βρίσκο­νται και πάλι μπροστά σε ιδιαίτερα οξυμμένα προβλήματα, κάτω από το βάρος μιας πρω­τοφανούς ανελέητης επίθεσης του εγχώριου και διεθνούς (ευρωπαϊκού πρωτί­στως στη φάση αυτή) κεφαλαίου και των πο­λιτικών του εκφραστών, το άρθρο του Β. Στα­μούλη, υπόδειγμα μαχό­μενης δη­μο­σιο­γραφίας, αποκτά αξιοσημείωτη επικαιρό­τητα, δείχνοντας το δρόμο της οργανω­μέ­νης μαζικής πάλης, ως μόνης διεξόδου για την ανατροπή των αντιλαϊκών πο­λιτικών, απ’ όπου κι αν αυτές προέρχονται.
                                                                                  ΘΟΔΩΡΟΣ Δ. ΚΟΣΜΑΣ




[1] Ελευθερία, φ. 1028 / 21-5-1936.
[2] Ηπειρωτικόν Μέλλον, αρ. 37 / 2-6-1936.
[3] Ηπειρωτικόν Μέλλον, αρ. 37 / 2-6-1936, ως εξής: Παρόμοιον ψήφισμα ἐξέδωσε καὶ ἡ Κοινότης Καρίτσης. Πρὸς τοῦτο ἐξελέγη ἐπι­τρο­πή ἀποτελουμένη ἀπὸ τοὺς κ. Ι. Νούσιαν, Μ. Ζιάκαν, Δ. Σιά­τραν, Δ. Παπανα­στα­σίου, Σ. Κοντὸν καὶ Ι. Πασχάλην, ἥτις ὑποχρεοῦται νὰ ἔλθῃ εἰς ἐπαφὴν μετὰ τῶν ἐπι­τροπῶν ἀγῶνος τῶν πέριξ χαλαζο­πλή­κτων περιφερειῶν πρὸς συντονισμὸν τῶν ἐνερ­γειῶν της.
[4] Ριζοσπάστης, φ. 662 (9006) / 23-5-1936.
[5] Ηπειρωτικόν Μέλλον, αρ. 38 / 24-6-1936.
[6] Ο Βασίλης Σταμούλης του Αναστασίου, γόνος πολυμελούς οικογένειας, γεννήθηκε το 1911 στη Ζίτσα, όπου και φοίτησε στο Δημοτικό Σχο­λείο και το Σχολαρχείο. Το 1928 πήγε στην Αθήνα, όπου έμαθε την τέχνη του τυπογράφου, επάγ­γελμα που άσκησε αρχικά στα Γιάννινα, στην εφ. Ηπειρωτικός Αγών, και στη συνέχεια στην Αθήνα, στην εφ. Ριζοσπάστης, ενώ φαίνεται πως ασχολήθηκε παράλληλα και με τη δημοσιο­γραφία (βλ. Νικ. Α. Αναστασόπουλος, Παραβατικές συμπεριφορές και καταστολή στην Ελ­λά­δα κατά τον Μεσοπόλεμο: το παράδειγμα του Νομού Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2012, σ. 508, σημ. 28). Η έντα­ξή του στο Κομμουνι­στικό Κόμμα του στοίχισε πολλές διώξεις (συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες). Από το 1937-1943 εγκλεί­στη­κε στο κάτεργο της Ακροναυπλίας, από όπου μεταφέρθη­κε στο στρατόπε­δο του Χαϊ­δαρίου. Τη μα­τωμένη Πρωτομαγιά του 1944 διακόσιοι κομμουνι­στές και αγωνι­στές, ανάμε­σά τους ο Β. Στα­μούλης (αλλά και άλλοι τρεις συγ­χωριανοί μας, οι Γεώρ­γιος Ι. Ροζάνης, Ιωάννης Γ. Ροζάνης και Γεώργιος Μ. Γκάλγκος), οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό από­σπασμα. Άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 33 ετών. Περισσότερες βιογρα­φικές πληροφορίες βλ. Δήμος Κ. Βότσικας, Οι Αθά­να­τοι. Μορφές ηρώων και μαρτύρων από την Ήπει­ρο και άλλες περιοχές της Ελλά­δας, Αθήνα 1988, σσ. 74-75.
[7] Ο Μεταξάς διορίστηκε από το βασιλιά Γεώργιο Β΄ πρωθυπουργός στις 13-4-1936 – οι ευθύνες των αστικών κομμάτων γι’ αυτήν την εξέλιξη αλλά και για τη μεταγενέστερη δικτατορική εκτροπή υπήρ­ξαν πολύ μεγάλες –, παρόλο που στις εκλογές του Ιανου­αρίου του 1936 το κόμμα του είχε καταπο­ντι­στεί. Το ΚΚΕ είχε καταγγείλει με σφοδρότητα το Μεταξά ως πιθανό δικτάτορα, εκτίμηση που επα­λη­θεύτηκε σύντομα με την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου.
[8] Εξαιρεί φυσικά τα ιδίου με αυτόν ιδεολογικού προσανατολισμού μέλη της επιτροπής.
[9] Το Παλλαϊκό Μέτωπο ήταν μετωπικό σχήμα που συνέπηξε το ΚΚΕ τον Ιανουάριο του 1936 με τη συμμετοχή του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος (ΑΚΕ) και ανένταχτων προσωπικοτήτων. Στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936 έλαβε 5,76 % και εξέλεξε 15 βουλευτές. Στη Ζίτσα – σημειωτέον ότι εκτέ­θηκαν και δύο Ζιτσαίοι υποψήφιοι, οι Χρήστος Ν. Ζέρβας και Νίκος Στ. Παπαδιαμάντης – έλαβε 127 ψήφους, ήτοι ποσοστό 23,74 %,, και αναδείχτηκε δεύτερη εκλογική δύναμη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: